Waarom zou je vrijmetselaar worden.

Ja, goede vraag; waarom zou je? Er zijn maar een kleine 7000 vrijmetselaars in Nederland. Dus slechts enkelen op de totale bevolking hebben de stap genomen om aan te kloppen aan onze Tempelpoort om als vrijmetselaar te worden ingewijd. Waar ligt dat aan? Heeft de vrijmetselarij dan voor zo weinig mensen iets te bieden? Voelen mensen zich niet aangetrokken tot de vrijmetselarij?

Ik weet voor mijzelf wel zeker dat de vrijmetselarij mij de afgelopen 21 jaar veel gebracht heeft. Eigenlijk was ik al vrijmetselaar zonder het te weten. Ik was en ben eigenwijs, een vrijdenker die voelde, zoals zo veel mensen, dat er meer moet zijn tussen hemel en aarde. Maar wat? En hoe kom ik daar achter? Dogmatische ideeën, leerstellingen van kerken wilde ik niet overnemen. Die zijn mij niet “eigen”. Ik wilde per sé zelf op zoek. Niet de gemakkelijkste weg overigens, maar ik kon niet anders. Ik kan toch alleen maar mijn eigen weg zoeken, mijn eigen positie bepalen tov mijzelf, de samenleving en tov het goddelijke, het scheppende of hoe u het maar wilt noemen. 

De vrijmetselarij bood en biedt mij nog steeds een methode, het instrumentarium om zelf die weg te gaan. Of ik nou katholiek, protestant, jood of moslim zou zijn of bij geen enkele kerk aangesloten was, ik was welkom. De vrijmetselarij bood mij een vrijplaats om mijn weg te vervolgen, maar nu volgens een specifieke en inspirerende methode: rituelen en symbolen enerzijds en anderzijds de open gedachtewisselingen met mensen die hoe verschillend dan ook, allemaal vrij zijn, of proberen te zijn, van dogma’s, tolerant zijn tov andere denkbeelden en elkaar vinden in de gemeenschappelijke drive het Licht in ons en in elkaar te zien, in het streven een beter mens te worden en de samenleving beter te maken, al verschillen we over de vraag wat “beter” is.

De vrijmetselaar oefent zich dan ook in tolerantie, in verdraagzaamheid, in het sluiten van vriendschappen. Kortom, in het vormen van een wereldwijde broederketen, niet alleen met broeder vrijmetselaren, maar liefst met alle mensen.

Daarvoor is het allereerst nodig jezelf goed te kennen (ken Uzelve), de struikelblokken in je zelf te ontdekken en weg te nemen. Zoals wij zeggen: de mens is een ruwe steen, maar in die ruwe steen bevindt zich de Zuivere Kubieke steen, het symbool van de Schoonheid, het symbool van je werkelijke zelf. Dit thema staat centraal in het leerlingenrituaal, de eerste graad.

 En deze Kubieke Steen laat zich beter inpassen in de muur van de te herbouwen Tempel der Schoonheid. Oftewel, hoe zuiverder, volmaakter de mens is, hoe meer hij voor de maatschappij kan betekenen. Iedere vrijmetselaar streeft naar een betere wereld, een betere maatschappij. De wijsheid, het inzicht dat je opdoet, heeft alleen werkelijke waarde als je daarmee wat doet in je omgeving, in de maatschappij. Daarom beëindigen wij onze bijeenkomsten ook met de zin: Keer terug naar het Westen (de maatschappij) en doe u daar kennen als vrijmetselaar. Dit thema staat centraal in het rituaal van de Gezel.

Tenslotte zoeken we naar het mysterie van het leven zelf, naar het goddelijke, naar het Licht, het spirituele of hoe u het wilt noemen. Dat thema staat in de meestergraad centraal.

De symbolen en ritualen zijn de verzinnebeelding van je innerlijk en helpen je op eigen wijze het hogere beginsel in je te zoeken. In deze Koninklijke Kunst heb ik mij de afgelopen 21 jaar beoefend. En ik zal overigens ook nog een lange weg te gaan hebben. Het einddoel heb ik niet scherp in beeld en zal ik ook niet bereiken, maar ik probeer wel mijn zoektocht bewust af te leggen. 

Ik realiseer mij dat dit wellicht wat wollig, wat idealistisch klinkt. Om een klein voorbeeld van één aspect te noemen om het wat concreter te maken, het volgende.  Als ik in mijzelf herken dat een ander, een collega bijvoorbeeld, in mijn allergie zit, en veelal ook andersom, herken ik dus een struikelblok in mijzelf. Ik heb daar last van, de ander heeft daar last van. Bewust probeer ik dan diegene open te benaderen en in hem te investeren. Dat vraagt innerlijke kracht. Hoewel het mij niet altijd lukt, bemerk ik toch vaak dat als je dat maar oprecht probeert, je vervolgens in een andere, betere relatie komt te staan met diegene. Niet alleen komt dat de relatie met die ander ten goede, maar je hebt ook jezelf weer wat beter leren kennen en een struikelblok in jezelf opgeruimd, de kubieke steen in je weer een beetje naar voren gehaald. Toch weer een klein beetje een beter mens geworden. 

Ik realiseer mij dat als u aan andere vrijmetselaren vraagt wat vrijmetselarij is en vooral wat het voor hun betekent, u steeds weer iets andere antwoorden zult krijgen. Waarom? Omdat wij allen anders in elkaar zitten. Wij ondernemen de bergwandeling naar de top die achter de wolken verscholen ligt, maar starten allemaal vanuit een ander punt waardoor wij verschillende obstakels onderweg te nemen hebben en mede daardoor andere interpretaties geven aan de ritualen en symbolen.

Zijn wij zo uniek? Nee, niet in ons doel, maar wel in onze methode. En ja, die methode spreekt de een wel en de ander niet aan.

Maar terugkomend op de vraag waarom er relatief zo weinig vrijmetselaren zijn, moet ik zelf ook een beetje raden. Belangrijkste reden is naar mijn idee, dat de vrijmetselarij van oudsher niet veel naar buiten treedt en ook over het algemeen niet actief nieuwe leden werft. Zij treedt niet veel naar buiten omdat de vrijmetselarij als organisatie geen inhoudelijke mening heeft over bijvoorbeeld maatschappelijke of religieuze onderwerpen. Individuele vrijmetselaren hebben wel hun eigen ideeën. Niet de vrijmetselarij als organisatie treedt naar buiten, maar de individuele vrijmetselaar. Iedere bijeenkomst wordt – zoals ik daarnet zei - afgesloten met de oproep: keert terug naar het Westen (de maatschappij) en doet u daar kennen als vrijmetselaar (dus op uw eigen wijze).

 En actieve ledenwerving is binnen de vrijmetselarij omstreden omdat wij niet aan “zieltjes winnen” doen, wij willen niet bekeren. Immers, bekeren tot wat!? Wij vinden dat het aspirant-lid uit innerlijk verlangen aan onze Tempelpoort dient aan te kloppen. Anderen, waaronder ik, zijn van mening dat als je niet communiceert over wat de vrijmetselarij is en te bieden heeft, iemand niet uit dat innerlijk verlangen bij je kan/zal komen.

Nadeel van een gesloten houding is dat geheimzinnigheid ontstaat. Een geheimzinnigheid die, naar mijn overtuiging niet productief is. Het kan mensen naar de vrijmetselarij leiden die een geheim willen ontdekken dat er niet is en dus om de verkeerde reden toetreden. Geheimzinnigheid leidt ook gemakkelijk tot rare onzinverhalen over de vrijmetselarij, wat afkeer van toetreding tot gevolg kan hebben. Dat is dan eigenlijk jammer.

Eigenlijk zou je veronderstellen dat juist in deze tijd, waarin kerken leeglopen omdat mensen niet meer blind het kerkelijk gezag willen volgen, een tijd waarin de samenleving meer fragmenteert en oppervlakkiger wordt, juist meer mensen zoeken naar mysterie, spiritualiteit en verbeelding. De Vrijmetselarij is dan een goed alternatief voor diegene die zich afvraagt of er meer is tussen hemel en aarde en die op zoek is naar een voor hem juiste levenshouding.


Zie ook: Aanmeldingsprocedure