Een verhaal over…. vrijmetselarij!

november 6th, 2011 

 

Auteur: Frits Otten

Een kleine twee weken was er een avond voor belangstellenden. Zo’n avond is altijd inspirerend. Voor de bezoekers maar zeker ook voor ons. Een serie van bekwame sprekers en ik mocht ook wat zeggen. Hoewel ‘mijn’ thema eenvoudig lijkt (vrijmetselarij in feiten) en dat misschien ook is, probeer je er op zo’n avond natuurlijk wel iets van te maken. Ik heb niet alles uitgeschreven. Mijn lezingen zijn deels uit de ‘losse’ pols. Ik vond het toch aardig om ze te delen.

Lang, lang geleden reisde zenmeester Joji door de Kobevallei. Op een dag zag hij een man aan het werk in een steengroeve. Nieuwsgierig liep hij op de arbeider toe en vroeg hem wat  hij aan het doen was. De man keek niet op en gromde: ‘Dat zie je toch, ik hak stenen.’ Joji vervolgde zijn weg. Na enkele uren kwam hij opnieuw langs een steengroeve en zag ook daar een man aan het  werk, omgeven door een grote berg stenen. Joji vroeg hem naar de aard van zijn arbeid. De man keek op, glimlachte en zei: ‘Ik hak stenen in deze steengroeve en daarmee voed ik mijzelf en mijn gezin.’ Joji bedankte hem en ging heen. Toen de zon op haar hoogste punt was aangekomen, zocht Joji de schaduw op van een derde steengroeve. Ook daar was een man aan het werk, omgeven door nog hogere stapels stenen. Ook aan deze vroeg Joji wat hij aan het doen was. De man stond op, bood zijn gast een koele dronk aan, en zei: Ik neem het gesteente uit deze groeve en vorm het om tot bouwstenen. Met het geld dat ik daarmee verdien voed ik mijzelf, mijn gezin en mijn schoonfamilie die bij mij is ingetrokken. Maar als u echt wilt weten wat ik doe, moet u nog twee dagen verder reizen. Daar bouwen ze met mijn stenen een prachtige, heilige tempel.’

Wat is vrijmetselarij?

1. Vrijmetselarij is sociaal gebeuren en een levenshouding.
2. Het is geen religie en geen praatgroep, en haar opdracht kan niet worden vergeleken met een serviceclub (denk aan Lions International, Rotary of de Ronde Tafel) of een politieke vereniging.
3. Vrijmetselarij brengt mensen samen, van verschillende sociale, professionele en ideologische achtergronden die elkaar een paar keer per maand in een speciaal daarvoor ingerichte ruimte ontmoeten. Op andere ogenblikken zouden deze mensen nooit op zo een persoonlijke manier met elkaar in contact komen.
4. Symbolische handelingen en rituelen hebben tot doel de broederband tussen deze individuen te smeden.
5. Het spel van rituelen en voordrachten over intellectuele en spirituele thema’s bieden de vrijmetselaar de mogelijkheid zichzelf uit te diepen.
6. Het lidmaatschap van een loge meer dan het betalen van lidmaatschapsgeld en het regelmatig bijwonen van de bijeenkomsten: het is een emotionele uitlaatklep en een betrokkenheid dat ook invloed heeft in de dagelijkse bezigheden.
7. Wat de vrijmetselaar in de loge leert of opvangt zal hij in principe ook uitdragen in zijn ‘profaan’ leven: verdraagzaamheid, zelfkritiek, sociale betrokkenheid, verwerping van dogma’s, luistervaardigheid en het steeds op zoek gaan naar waarheid.

In 2007 begint de IKON documentaire (kundig gemaakt door Annemarie van Zweden) over vrijmetselaars als volgt: De vrijmetselaars, wat is het voor een club en waarom zou je erbij willen. Haar geheimzinnige beslotenheid leidt tot wilde speculaties. Vanavond openen zij de deur van hun tempel voor even. Met Mysterie van de Vrijmetselarij. Bestaat het, en als dat zo is: wat is dat mysterie dan?

• De vrijmetselarij is ontstaan in 1717 in Engeland uit gildes van kathedralen bouwers.
• Het is een inwijdingsgenootschap.
• De mannen komen in loges bijeen en ze nemen passer en winkelhaal als symbolen naar de juiste verhoudingen in het leven.
• Samen werken ze aan zichzelf.
• Door middel van vaste rituelen proberen zij zich te vormen van ruwe steen tot zuivere kubiek.
• Overal ter wereld zijn ordes van vrijmetselaren.
• De grootste Nederlandse orde is uitsluitend voor mannen en telt ongeveer 6500 leden verdeeld over 165 loges.
• Hoewel de Nederlandse Orde in vergelijking met 20 jaar geleden kleiner is geworden, blijft haar aantrekkingskracht bestaan.

Wat is het nut van symboliek, van rituelen?
Misschien is het kenmerk van symboliek wel dat het betekenis krijgt bij degene die er mee omgaat. Symboliek werkt op het individu. Het hangt heel erg van de ontvanger van het symbool af. Je zou kunnen zeggen: symboliek of symbolische handelingen is net zoiets als kunst: ze werken ook aan de verbeelding. En hoe iemand dat begrijpt, dat is voor iedereen anders.  Bij symboliek gaat het juist ook om de kracht van de herhaling: Het zijn symbolen of rituelen (wij zeggen: ritualen) die altijd hetzelfde zijn. Altijd. En naarmate je dat vaker ziet, vaker meebeleeft ga je steeds meer zien. Het komt als het ware steeds meer dichterbij. Begint steeds meer te leven.  Zijn wij eer leerschool? Misschien: Het leren doe je in ieder geval onderweg. Niet zozeer om ergens uit te komen. Doel is dus niet de bestemming, want die is voor iedereen weer anders. Denk aan de beleving die ik heb genoemd bij nationale symbolen. Het gaat om de reis en de zaken die je daar zelf uithaalt. En de kracht daarvan, de beleving, neemt toe naarmate je dat meer herhaalt.

Is zien begrijpen?
Als je probeert te begrijpen wat je ziet dan heb je een probleem. Het is zien, handelen en begrijpen. Zien is zien, maar niet per definitie begrijpen. Alles wat er in een loge te zien is, is al gezien of te vinden. Maar het werkelijk beleven, dat is natuurlijk heel anders. En vanavond laten wij veel zien. En kunnen jullie veel opmaken uit de dingen die hier gezegd en getoond worden.Matheus 13
Al ziende zijn de blind
Al horende zijn ze doof

Dat is overigens helemaal geen waardeoordeel. Maar uiteindelijk gaat het om het meebeleven.  En dat ‘meebeleven’ gaat natuurlijk alleen weken door mee te doen.De vrijmetselarij kent drie plichten:
De plicht naar jezelf
De plicht naar je medemens
De plicht naar de wereld.En waar staan wij dan voor: Vrijheid van denken, vrijheid van spreken, respect voor verschillen, harmonie tussen mensen.